Theo quan niệm của người Pà Thẻn, lửa là biểu tượng tối cao của sự sống, của sức mạnh và sự tinh khiết, ngọn lửa sẽ giúp họ thanh lọc tâm hồn, xua đuổi tà ma, loại bỏ những điều không may mắn trong cuộc sống. Do vậy lễ hội nhảy lửa thường được tổ chức từ ngày 16 tháng 10 âm lịch đến ngày 16 tháng Giêng năm sau.
Lễ hội nhảy lửa thường được tổ chức từ ngày 16 tháng 10 âm lịch đến ngày 16 tháng Giêng năm sau, thu hút hàng ngàn du khách thập phương đến tham quan, trải nghiệm
Đây không chỉ là nghi thức cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu mà còn là để cộng đồng sum họp, thể hiện lòng biết ơn với thần linh tổ tiên đã chở che cho dân làng, ban cho dân làng cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Các “nghệ nhân” nhảy lửa của người Pà Thẻn phải là các chàng trai khỏe mạnh, dũng cảm và được chọn lựa kỹ càng trong cộng đồng.
Tại lễ nhảy lửa, thầy cúng đóng vai trò quan trọng nhất khi thực hiện các bài cúng để “gọi” thần linh xuống trần gian, hóa thân vào những người nhảy lửa
Tại nghi lễ nhảy lửa, thầy cúng là người đóng vai trò quan trọng nhất sẽ thực hiện các bài cúng để “gọi” thần linh xuống trần gian, hóa thân vào những người nhảy lửa.
Khi thầy cúng đang thực hiện nghi lễ cúng gọi thần linh thì một đống củi lớn được đốt cháy giữa sân. Khi thầy cúng hoàn thành bài khấn, cũng là lúc những "nghệ nhân" nhảy lửa bắt đầu có biểu hiện lạ. Họ bắt đầu liêu xiêu, run lên bần bật một cách kỳ lạ với đôi mắt lim dim như rơi vào trạng thái xuất thần.
Khi thầy cúng hoàn thành bài khấn, cũng là lúc những "nghệ nhân" nhảy lửa bắt đầu có biểu hiện lạ. Họ bắt đầu liêu xiêu run lên bần bật một cách kỳ lạ với đôi mắt lim dim như rơi vào trạng thái "xuất thần"
Lúc này những chàng trai bất ngờ bật nhảy, xoay người, lao thẳng vào đống than đang rực hồng một cách kỳ lạ tạo nên bức tranh huyền bí như thách thức mọi giới hạn của con người.
Hình ảnh từ trên cao cho thấy có đến 6 - 7 chàng trai người Pà Thẻn nhảy vào đống than đang cháy đỏ rực tạo nên bức tranh huyền bí
Suốt một thời gian mấy chục phút, các chàng trai liên tục nhảy vào đống than đỏ rực và chỉ khi nào đống than lụi tàn thì lễ hội mới dừng lại.
Tuy nhiên những chàng trai vẫn còn trong trạng thái lâng lâng và chỉ khi nào thầy cũng làm lễ “thu quân” về thì các chàng trai mới trở lại trạng thái bình thường.
Một điều kỳ lạ là, dù những đôi chân trần có nhảy thẳng vào đống than rực cháy nhưng cả đôi bàn chân và bàn tay của họ vẫn không có dấu hiệu bị bỏng rát hay trầy xước. Họ vẫn bước đi vững chãi và bình thản như không.
Các chàng trai người Pà Thẻn đang nhảy múa trên đống than đỏ rực một cách rất bình thản
Chỉ khi nào thầy cũng làm lễ “thu quân” về thì các chàng trai nhảy lửa mới trở lại trạng thái bình thường
Có thể thấy, nghi lễ nhảy lửa của người Pà Thẻn ở xã Hồng Quang, huyện Lâm Bình, Tuyên Quang không chỉ là nghi lễ tâm linh mà còn là biểu tượng của sức mạnh con người dám đương đầu trước thiên nhiên và với mọi thử thách, khó khăn trong cuộc sống.
Đây cũng là một phong tục truyền thống trở thành di sản văn hóa mang tính đại diện cho dân tộc Pà Thẻn có ý nghĩa rất quan trọng, chính vì vậy, năm 2023, Lễ nhảy lửa của người Pà Thẻn tại xã Hồng Quang, huyện Lâm Bình đã được đưa vào danh mục chứng nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
