Chơi hụi (tên gọi khác họ, huê, biêu, phường) là một hình thức huy động vốn trong dân gian Việt Nam. Về thể thức, khi chơi hụi cần có một người đứng ra làm chủ và mời các thành viên khác cùng chơi. Chủ hụi có trách nhiệm thu tiền hoặc tài sản của con hụi. Một “dây hụi” có thể không giới hạn người chơi; tự thỏa thuận về số lượng tài sản góp, số kỳ góp, thời gian góp, kỳ mở hụi… Chơi hụi được hình thành chủ yếu ở niềm tin giữa những người chơi với nhau, tin tưởng hàng tháng bỏ ra một khoản tiền để tiết kiệm bằng hình thức hụi và đợi đến lượt được hốt hụi theo xoay vòng. Tuy nhiên, đây chính là cơ hội để khi tổ chức đường dây hụi, nhiều chủ hụi đã lợi dụng “ôm” số tiền do các thành viên đóng góp “cao chạy, xa bay” và tuyên bố vỡ nợ, không có khả năng chi trả cho các thành viên, tức “vỡ hụi”.
Mặc dù pháp luật không khuyến khích người dân chơi hụi, nhưng trên thực tế, việc chơi hụi vẫn diễn ra hàng ngày, hàng giờ và ở khắp mọi nơi, từ nông thôn đến thành thị. Hụi ban đầu có ý nghĩa tích cực, nhưng lâu dần càng biến tướng, trở thành nơi không ít người lợi dụng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Nhiều người tán gia bại sản, lâm vào cảnh nợ nần, thậm chí có người phải lãnh án tù vì hụi.
Mới đây, Chiều 18-11, bà Ngô Thị Lan Chi (32 tuổi, quê Bình Thuận) bị khởi tố, bắt giam về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo điều 174 Bộ luật Hình sự. Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Phan Thiết cũng đã thực hiện lệnh khám xét nơi buôn bán của bị can này. Ngô Thị Lan Chi chính là chủ hụi gần đây đã rời khỏi địa phương vào ngày 25-10 khiến hàng chục con hụi lo sợ mất tiền đã mang cả quan tài, tiền vàng mã đến gây áp lực yêu cầu trả tiền. Bước đầu đường dây hụi do Ngô Thị Lan Chi làm chủ được xác định có 46 người liên quan và số tiền đã đóng cho Chi là gần 18 tỷ đồng.
Trước hàng loạt những vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản bằng chơi hụi khiến nhiều người “mất trắng”, tuy nhiên chơi hụi một cách “chủ quan” vẫn diễn ra và hậu quả gây ra vẫn không dừng lại.
Không phải những người chơi hụi không biết rủi ro khi tham gia vào hoạt động này mà không có sự bảo vệ và kiểm soát đủ mạnh của chế tài pháp luật. Biết là rủi ro song hụi vẫn là một kênh vốn hấp dẫn đối với rất nhiều người, nhất là những người thu nhập thấp-đối tượng khó tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng, trong khi tín dụng đen hay hụi luôn “chào đón” họ bằng những thủ tục tối giản. Chính vì thế, chơi hụi tồn tại như một thực tế khách quan trong cuộc sống bất chấp những quy định và chế tài xử lý của pháp luật.
Nhằm khắc phục tình trạng này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 19/2019/NĐ-CP có những quy định cụ thể hơn từ nguyên tắc tổ chức hụi, điều kiện chơi đến văn bản thỏa thuận cũng như lãi suất, quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý của các bên… Trong đó, nêu rõ các ràng buộc pháp lý và sự tham gia giám sát của chính quyền. Thế nhưng, vì là hoạt động tín dụng tự phát, tự nguyện, tự thỏa thuận và do ý thức chủ quan, ham lợi của người dân nên công tác phòng ngừa, ngăn chặn triệt để đối với hành vi vi phạm pháp luật từ chơi hụi của lực lượng chức năng là rất khó khăn, đa số các vụ việc khi đã xảy ra lừa đảo, giật hụi, người dân tố cáo thì lực lượng chức năng mới vào cuộc.
Trong thực tế, để không trở thành nạn nhân của nạn “giật hụi”, “vỡ hụi”, mỗi người dân cần nâng cao tinh thần cảnh giác bảo vệ tiền và tài sản của chính mình; nên xem xét kỹ khi quyết định tham gia vào các dây hụi, tránh tâm lý ham lợi trước mắt bởi những thủ đoạn lừa đảo của chủ hụi dẫn đến tình trạng “tiền mất, tật mang”.
