Cơn bão số 3 (Yagi) và mưa lũ tại một số tỉnh miền Bắc đã gây thiệt hại lớn về người và của. Tính đến tối ngày 13/9, mưa lũ do bão số 3 đã khiến ít nhất 340 người bị chết và mất tích. Hình ảnh nước lũ dâng cao, bao trùm nhiều thôn xóm tại một số tỉnh miền bắc; nhiều người thiệt mạng và mất tích, nhiều công trình bị hư hỏng, nhiều hecta hoa màu bị hư hại, nhiều gia súc, gia cầm bị chết, nhiều cây xanh bị bật gốc đổ la liệt… Những hình ảnh trên khiến ai cũng đau lòng và xót xa.
Nhưng nổi bật lên trong đó là hình ảnh chính quyền địa phương cùng với quân và dân, các tổ chức thiện nguyện ngày đêm không quản gian khó, căng mình nỗ lực tổ chức cứu hộ cứu nạn, hỗ trợ đưa bà con ra khỏi vùng nguy hiểm, khiến ai nấy đều xúc động bởi những hành động thấm đượm nghĩa tình đồng bào.
Tuy nhiên, lợi dụng lòng thương cảm của mọi người, nhiều người đã đăng tải lên mạng xã hội những thông tin không chính xác, dàn dựng lên những câu chuyện xúc động chỉ để câu “view”, kiếm tương tác.
Điển hình như bài đăng có hình ảnh của một người đàn ông đang ngâm mình dưới dòng nước, giữ chiếc chậu to có một người phụ nữ và một đứa bé bên trong, kèm theo nội dung: " Hai mẹ con cứ ngồi yên, tin ở bố… Nghẹn lòng hình ảnh sơ tán của một gia đình ở xã Ngọc Linh, Vị Xuyên, Hà Giang... Bão số 3, mưa lũ và những đau thương mất mát không bao giờ nguôi ngoai….". Bài viết được đăng tải trên nhiều trang như Nghệ An, Hà Giang, Tiếng Kẻng…, nhận được rất nhiều lượt tương tác, bày tỏ sự xót thương trước hoàn cảnh trên.
Thế nhưng hình ảnh đầy xúc động đó được chính quyền địa phương lên tiếng đính chính và xác minh chỉ là một tình huống dàn dựng của một Youtuber ở Hà Giang.
Hay clip cậu bé khóc sưng mắt được gắn thông tin là đang đi tìm mẹ bị cuốn trôi theo lũ làm hàng triệu trái tim xót xa. Thế nhưng, đây cũng chỉ là sản phẩm của hành vi câu view bất chấp, khi sự thật được giáo viên chủ nhiệm trường Mã Pì Lèng viết lên trang cá nhân để đính chính là cháu khóc vì mẹ đi nương.
Và còn rất nhiều hình ảnh xúc động khác như trẻ em được những con vật (chó, trâu) cứu mạng giữa dòng nước… chỉ là sản phẩm của trí tuệ nhân tạo (AI).
Thậm chí, một số tài khoản tiktok còn sử dụng thông tin dự báo thời tiết ngày 10/9 của Đài truyền hình Việt Nam VTV, ghép thêm chữ, đăng tải thành dự báo thời tiết ngày 11/9, giữa tình hình mưa bão, khiến cho nhiều người hoang mang, lan truyền thông tin không chính xác.
Ở góc độ đạo đức, những hành vi cắt ghép, dàn dựng hình ảnh, câu chữ như một số trường hợp nêu trên là hành vi vô đạo đức, vô nhân đạo, “trục lợi tình thương” của đồng bào giữa lúc nhiều tỉnh miền Bắc vẫn đang nỗ lực tìm kiếm cứu nạn và khắc phục hậu quả sau bão, khi cả nước đang hướng về miền Bắc với những chuyến xe cứu trợ, những sự ủng hộ bằng hiện vật, những lời động viên sẻ chia…
Ở góc độ pháp lý, theo Nghị định số 15/2020/NĐ-CP ngày 03/02/2020 của Chính phủ:
- Điểm a, khoản 3, Điều 99: Hành vi đưa thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự và nhân phẩm của cá nhân của các trang tin điện tử vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 20 - 30 triệu đồng
- Điểm a, khoản 3, Điều 100: Hành vi chủ động lưu trữ, truyền đưa thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, vu khống, xuyên tạc, xúc phạm uy tín của tổ chức và danh dự, nhân phẩm của cá nhân; chủ động lưu trữ, truyền đưa thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân sẽ phạt tiền từ 50 - 70 triệu đồng
- Điểm a, khoản 1, Điều 101: Hành vi lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân sẽ bị phạt tiền từ 10 - 20 triệu đồng.
Thậm chí, hành vi sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật, nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vu khống theo Điều 156 Bộ luật Hình sự năm 2015. Nếu thu lợi bất chính từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng hoặc gây thiệt hại từ 100 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng hoặc gây dư luận xấu, làm giảm uy tín của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thể bị xử lý về tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông (khoản 1 Điều 288 Bộ luật Hình sự năm 2015).